اتو کلاو چیست ؟
اتوکلاو دستگاهی است که برای سترون سازی به کار می رود.
سترونسازی به معنای نابودی یا حذف همه اشکال حیات)میکروبی شامل اسپورها(در مواد غیرمتحرک از طریق روشهای فیزیکی، شیمیایی یا با استفاده از بخار است.کلمه sterilizer برگرفته از واژه لاتین sterilis به معنای فاقد میوه و بار است. تأکید این فصل صرفاً روی اتوکلاوهایی است که به طور گسترده در مراکز عمومی بهداشت، آزمایشگاههای بالینی و تحقیقاتی استفاده می شوند. این دستگاه همچنین به نام استریل کننده شناخته
شده است. استریلیزاسیون باید به عنوان گروهی از فرآیندهای مرتبط بسیار مهم برای انجام خدمات بهداشتی)استریلیزاسیون مواد، محیط کشت و دستگاه ها( مطابق با شرایط سخت گندزدایی درنظر گرفته شود. فرآیندهای دستیابی به شرایط استریل در مواد غیرمتحرک به ترتیب زیر است :
تمیز کردن – آلودگی زدایی – بررسی و نظارت – استریلازیون – تحویل مواد و لوازم – ذخیره سازی -آماده سازی
موارد استفاده از اتوکلاو
اتوکلاو برای حذف مطمئن ۱ میکرو ارگانیسم هایی که روی اشیای مورد استفاده در فعالیتهای تشخیصی، درمانی یا مراقبتی در مؤسسات بهداشتی)بیمارستانها، آزمایشگاهها( وجود دارند طراحی شده است. از اتوکلا و به طور گسترده در صنایع موادغذایی و دارویی استفاده می شود
و در آزمایشگاه، مواد و تجهیزات آزمایشگاهی با اهداف زیر استریل می گردند:
۱٫ برای تهیه مواد مورد استفاده جهت کشت باکتری شناسی لوله های آزمایش، پی پت، ظروف محیط کشت و غیره و به منظور اجتناب از آلودگی آنها.
۲٫ برای تهیه وسایل مورد استفاده در نمونه گیری)همه باید در شرایط استریل باشند:سوزن ها، لوله ها، ظروف .
۳٫ برای سترون نمودن لوازم آلوده.
اتوکلاوها در اندازه های مختلف در دسترس هستند. کوچکترین آنها، نوع رومیزی و بزرگترین آنها دستگاههای پیچیده ای هستند که برای بهره برداری نیازمند مراحل پیش از نصب می باشند. حجم اتاقک سترونسازی به عنوان مرجع درنظر گرفته شده و اندازه گیری اتوکلاو با واحد دسی مترمکعب و یا لیتر سنجیده میشود. براساس نحوه کنترل عملکرد اتوکلاوها ، مدلهای دستی، نیمه خودکار و یا تمام خودکار وجوددارند.
اصول عملکرد
اتوکلاوها با استفاده از خواص ترمودینامیک آب به عنوان یک ماده خالص، کار می کنند. در شرایط طبیعی در سطح دریا و فشار یک اتمسفر( آب)در فاز مایع می جوشد و در ۱۰۰°C به بخار تبدیل میشود
فاز گازی(. اگر فشار کاه شیابد، در دمای پایین تر و اگر فشار افزایش یابد، در دمای بالاتر می جوشد. با کنترل فشار
بخار آب، دمای اتاقک اتوکلاو ممکن است به دماهای بالاتر از ۱۰۰°C یا برعکس با کنترل دما به فشاری بیشتر از فشار اتمسفر برسد. منحنی زیر نحوه عمل آب را بسته به شرایط فشار و دما نشان می دهد.
اتوکلاوها از بخار اشباع تحت فشار با کیفیتی بیش از ۹۸ %( برای انتقال انرژی حرارتی به مواد و وسایلی که نیاز به استریلیزاسیون دارند، استفاده می کنند. به طور معمول، این روش به نام های استریلیزاسیون بخار یا حرارت مرطوب شناخته شده است. از این روش بیشتر به علت مؤثربودن، سرعت بالا و هزینه پایین استفاده میشود. از آنجا که همه مواد را نمی توان با حرارت مرطوب استریل کرد، برای این گروه از مواد روشهای جایگزین طراحی شده است. در آزمایشگاه، به منظور انجام فرآیندهای استریلیزاسیون از اتوکلاوهای بخار و فور با حرارت خشک بدون رطوبت استفاده می شود.
روش کار با اتوکلاو
نحوه کاربری عمومی اتوکلاو در ذیل شرح داده شده است.
باتوجه به نوع و میزان اتوماسیون دستگاه بعضی رو ش ها متفاوتخواهدبود:
۱٫ اطمینان حاصل نمایید که سیستم ثبت دستگاه، دارای فرمها یا کاغذ مورد نیاز برای مستند نمودن چرخه استریلیزاسیون است. مواد مصرفی جوهر ، فرم و غیره را فراهم کنید.
۲٫ اتوکلاو را روشن کنید.
۳٫ در اتوکلاو را بازکنید. در اتوکلاوهای با حجم زیاد، این فرآیند به صورت الکترومکانیکی و در اتوکلاوهای متوسط و کوچک اغلب دستی انجام می شود.
۴٫ سبدها یا ظرفهای استریلیزاسیون که حاوی مواد از قبل آماده شده تمیز، شسته، خشک، طبقه بندی و بسته بندی شده است را مطابق با دستورالعملهای نحوه چیدمان توصیه شده توسط سازنده، در داخل اتاقک استریلیزاسیون قراردهید.
۵٫ در اتوکلاو را ببندید.
۶٫ چرخه استریلیزاسیون مورد نیاز را بسته به نوع موادی که استریل می شوند، انتخاب کنید به طور معمول دکمه متناسب با چرخه موردنیاز فشار داده می شود که به طور خودکار چرخه برنامه ریزی شده را آغازمی کند. از این لحظه به بعد، فرآیند به روش زیر ادامه می یابد.
تمیزکردن فیلتر بخار
هشدار: پیش از جداکردن فیلتر بخار، فشار بخار داخل سیستم را ازبین ببرید.
۱٫ محافظ را بردارید.
۲٫ شبکه توری را بردارید.
۳٫ به دقت تمیزکنید.
۴٫ شبکه توری را دوباره نصب کنید.
۵٫ محافظ را دوباره در جای خود قراردهید.
در این قسمت، بعضی از رایجترین مشکلات توضیح دادهشده است. توصیه میشود کابران بسته به تنوع مدلها و تکنولوژیهای موجود از کتابچه راهنمای کاربری برای اتوکلاو استفاده کنند.
